هیچ کدام از این روش ها به تنهایی خوب یا بد نیست، بلکه نحوه و شرایط استفاده از آنهاست که باعث قوت یا ضعف آن ها می شود. لذا باید با توجه به هدف های آموزشی، محتوای درس، نیازها و علایق دانش آموزان، امکانات موجود و عواملی از این قبیل مناسب ترین شیوه را برای تدریس مطلوب انتخاب کرد.
معلم می تواند برحسب موقعیت از یک یا ترکیبی از این روش ها استفاده نماید.
الگوی یاران در یادگیری
الگوی تفحص گروهی
الگوی ایفای نقش
الگوی کاوشگری به شیوه محاکم قضایی
الگوی اعضای تیم
الگوی کارایی تیم
الگوی بدیعه پردازی
الگوی دریافت مفهوم
الگوی پیش سازمان دهنده
الگوی تفکر استقرایی
الگوی کاوشگری علمی
الگوی بارش فکری
الگوی قضاوت عملکرد
الگوی یادسپاری
الگوی یادگیری تسلط یاب
الگوی آموزش مستقیم
الگوی یادگیری از طریق شبیه سازی
الگوی تدریس غیرمستقیم
الگوی افزایش عزت نفس
تهیه و تنظیم:افتخار قنبری
مقدمه
به نظر نگارنده که سابقه 28 سال تدریس در کلاس های ابتدایی را داردمؤثرترین راه برای خلاق ساختن ،در گیر ساختن دانش آموز با مسئله است ،یعنی خودش ابتدا درک کند ،لمس کند،بفهمد که مشکل چیست وکجاست؟وپس از آن شروع به مشکل گشایی کند ،حتی در تمرین های ریاضی پایه اول ،که می توان با این روش به صورت مشارکتی و همکارانه درس را به دانش آموزان تدریس نمود.
از مؤثرترین روش هایی که معلمان می توانند به کار گیرند تا شاگردانی خلاق داشته باشند،استفاده از روش تدریس جان دیویی است.
روش تدریس جان دیویی
جان دیویی معتقد است در جریان تربیتی رشد،استعداد تفکر در شاگردان اهمیتی خاص دارد و باید دانست که فکر کردن روش اساسی تجربیات تربیتی یا به عبارت دیگر روش آموزشی است.خصوصیات اساسی روش تعلیم با خصوصیات اصلی تفکرهمانند و همسان است و باید دانست که تفکر از تجربه پدید می آید ،یا به عبارت ساده تر اینکه ،دنیای تفکر وتجربه از هم جدا نیست.یعنی آموزش مستلزم پیدا شدن تجربیات گوناگون است ودر جریان تجربه می توان رشد قوه تفکر را تقویت کرد تا در نتیجه آموزش بهتری داشت.
به نظر دیویی مطلب تازه باید در موقعیتی که در آن دانش آموز دچار اشکال می شود ویا با مسئله روبه رو می گرئئ به عنوان وسیله ای برای رفع اشکال و حل مساله ارائه گردد وبعد از این مرحله باید خود دانش آموز با استفاده از ابزارهای ارزشیابی کیفی – توصیفی از طریق مشاهده ،پرسیدن،خود ارزیابی،خواندن،به خاطر سپردن مطالب و فهم آنچه دیگران تهیه کرده اند بتواند جمع آوری اطلاعات بکند وبا استفاده از اطلاعات جمع آوری شده به بیان پیشنهادات و استنباط معانی وتوضیحات آزمایشی و قضایای کلی بپردازد وباید فکر خودش را به کار اندازد وبا اطلاعات جمع شده راه حل مناسب را پیدا نماید،و در نهایت باید از طریق پیش بینی راه حل ها و فرضیه ها به اجرای آنها بپردازد و آنچه را که برای رفع مشکل لازم است پیدا کند.دیویی معتقد است روش تدریس همان روش تحقیقی و روش تصمیم گیری است.به خاطر داشته باشیم که معلمان در این راستا چند گام اساسی را باید بردارد:
گام اول:باید برای تدریس مطلب جدید ،ایجاد مشکل نماید.یعنی برای دانش آموزان مسئله آفرینی کند.
گام دوم : معلم با اطلاعات خودش واستخراج اطلاعات و تجربه های قبلی وانجام آزمایش ،اطلاعات گوناگونی را در اختیار شاگردان قرار دهد.
گام سوم: معلم اجازه دهد شاگردانش به سبک وسنگین کردن اطلاعات در چارچوب مشکل بپردازد تا راه حل مناسب انتخاب شود.
گام چهارم : استفاده از روش های حل مسئله بدون بیان ویا اشاره مستقیم به آن.
گام پنجم : معلم باید راهنمای فکری بوده وتفکر را در کودکان ایجاد نماید،نه اینکه مسایل وراه حل ها را حاضر و آماده در اختیار دانش آموزان قرار دهد.
نکته:
وقتی دانش آموز فعال نباشد یعنی در وضعیت کنش پذیر قرار داشته باشد،به صرف شنیدن سخنان دیگران چیزی یاد نمی گیرد،شناخت هایی که فرد به آن نایل می شودحاصل درون سازی فعال اشیاءاست.چنین عملی مستلزم چند پیش زمینه است:
1- برگزاری آزمون تشخیصی ،این آزمون به معلم در جهت برقراری بهتر ارتباط با شاگرد کمک موثری خواهد کرد.
2- دانش آموز پس از موفقیت های درسی باید تشویق شود واین تشویق باید ملموس باشد.
3- انجام آزمون تکوینی :این آزمون که با استفاده از ابزارهای مختلف ارزشیابی توصیفی در فرایند آموزش انجام می شود،معلم می تواندبه اصلاح وکمال آموزشی دست یابد.
نتیجه
با این روش تدریس می توان به تمامی سطوح طبقه بندی شده ی حیطه ی شناختی دست پیدا کرد.با جمع آوری اطلاعات به سطح دانش ،با مقایسه اطلاعات به سطح فهم ،با ارتباط دادن میان اطلاعات با مشکل و کاربردی اطلاعات و سطح کار برد،با بررسی اطلاعات وغربال کردن آنها به سطح تجزیه وتحلیل ،با بیان فرضیه ها و مطرح کردن راه حل مناسب به سطح ارزشیابی دست یافت.
پیشنهادات
1- با تحقیقات علمی ،موانع آموزش وپرورش خلاق شناخته شود.
2- تغییر روش آموزش مبتنی بر انباشتن ذهن کودکان از برخی اطلاعات به روش کاربردی وعملکردی و درک مطلب توسط دانش آموزان.
3- استفاده از روش همیاری گروهی با ایجاد مسئله برای دانش آموزان .
4- فراهم کردن فضای شاد وبا نشاط در کلاس تا دانش آموزان از همدیگر یاد بگیرند.
کلید واژه ها: روش تدریس ، حل مسئله ،جان دیویی ،روش ارزشیابی
منابع
1- دیویی ، جان ،تجربه وآموزش وپرورش ،(میر حسینی ،علی اکبر ،مترجم)،تهران ،مرکز ترجمه ونشر
2- سلیمی باهر،حسین ، مطالعه در خدمت پرورش خلاقیت(مجله تربیت)شماره 6 سال 12
3- شریعتمداری ، علی (1388)،اصول وفلسفه تعلیم وتربیت ،انتشارات امیر کبیر
4- شعبانی ، حسن(1384)،مهارت های آموزشی وپرورشی ،انتشارات سمت
5- یادگار زاده،غلامرضا ،روش های فعال تدریس ،ضرورت ها ،دیدگاه هاو پژوهش ها،(رشد تکنولوژی آموزشی)،ش 118 دوره 15
